Psaxtiria

Τα δελφίνια είναι τα μόνα ζώα, πέρα από τους ανθρώπους, που αναπτύσσουν μια φυσική μορφή διαβήτη τύπου 2, σύμφωνα με Αμερικανούς επιστήμονες. Ωστόσο αντίθετα με τους ασθενείς ανθρώπους, τα χαριτωμένα αυτά ζώα καταφέρνουν μόνα τους να ενεργοποιούν ή να απενεργοποιούν αυτή την μορφή ινσουλινοαντίστασης, έτσι ώστε να μην είναι επιζήμια για τον οργανισμό τους.

Η ανακάλυψη αυτή προσφέρει νέες ελπίδες ότι οι ερευνητές θα αξιοποιήσουν μελλοντικά τον φυσικό αυτό μηχανισμό των δελφινιών για να αναπτύξουν νέες θεραπείες για το διαβήτη, μια ασθένεια στην οποία οφείλεται περίπου ένας στους 20 θανάτους παγκοσμίως. Αν και τα τρωκτικά, οι γάτες, οι χοίροι και μερικοί πίθηκοι εμφανίζουν κάποιες μορφές του διαβήτη, σε κανένα από αυτά τα ζώα η ασθένεια δεν είναι τόσο παρεμφερής με των ανθρώπων, όσο στα δελφίνια.

Αν οι επιστήμονες καταφέρουν να βρουν τον τρόπο με τον οποίο τα δελφίνια σταματούν την ινσουλινοαντίστασή τους, πριν αποβεί βλαβερή γι' αυτά, τότε ίσως μπορέσουν να βρουν κάποια θεραπεία για τους ανθρώπους. Η απρόσμενη ανακάλυψη έγινε χάρη σε μια μελέτη άνω των 1.000 δειγμάτων αίματος από 52 δελφίνια. Όταν τα ζώα δεν είχαν φάει το βράδυ, το σάκχαρο στο αίμα τους παρέμεινε υψηλό και η χημεία του αίματός τους άλλαξε με παρόμοιο τρόπο με αυτόν που παρατηρείται στους διαβητικούς. Όμως, αντίθετα με τους ανθρώπους, το αίμα των δελφινιών επέστρεψε στην φυσιολογική κατάσταση μόλις έφαγαν.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτός ο "ελεγχόμενος" διαβήτης μπορεί να είναι ωφέλιμος για τα δελφίνια. Η διατροφή τους με ψάρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες και φτωχή σε σάκχαρα, ενώ συχνά περνάνε μεγάλες περιόδους χωρίς να φάνε καθόλου, μολονότι οι ογκώδεις εγκέφαλοί τους έχουν μεγάλες ενεργειακές απαιτήσεις. Κάνοντας τον οργανισμό τους να έχει ινσουλινοαντίσταση όταν "νηστεύουν", τα δελφίνια ίσως συντηρούν τους εγκεφάλους τους με την αναγκαία ποσότητα σακχάρου. Όταν πια τρώνε, η ινσουλινοαντίσταση σταματά, ώστε να μην επιβαρυνθεί η υγεία τους.

Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι τα δελφίνια διαθέτουν τα κατάλληλα γονίδια για να "ανοιγο-κλείνουν" το γενετικό "διακόπτη" της ινσουλινοαντίστασης ανάλογα με το συμφέρον της επιβίωσής τους. Αν ένας τέτοιος "διακόπτης" μπορεί να βρεθεί και να οδηγήσει σε έλεγχο της ινσουλινοαντίστρασης και στο ανθρώπινο σώμα, τότε πιθανότατα θα θεραπευτεί ο διαβήτης τύπου 2, σύμφωνα με τη Στέφανι Βεν-Γουότσον η οποία δεν αποκλείει ότι είναι η υψηλή νοημοσύνη τόσο στον άνθρωπο όσο και στα δελφίνια η αιτία που ο διαβήτης τους μοιάζει τόσο πολύ.

Οι άνθρωποι και τα δελφίνια, ως θηλαστικά, είναι μακρινοί "συγγενείς", που μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο πριν από περίπου 85 εκατ. χρόνια, ενώ και τα δύο είδη έχουν κύτταρα αίματος που μπορούν να μεταφέρουν στον οργανισμό μεγάλες ποσότητες σακχάρου. Πρόκειται πιθανότατα για μια τυπική περίπτωση "συν-εξέλιξης", κατά την οποία η φύση έδωσε μια παρόμοια απάντηση στο ίδιο πρόβλημα: πώς θα συντηρήσει ένα τόσο μεγάλο εγκέφαλο.

Η ερευνήτρια διευκρίνισε ότι η μελλοντική βιοϊατρική έρευνα δεν πρόκειται να χρησιμοποιήσει ως πειραματόζωα τα δελφίνια, που είναι κατ' εξοχήν έξυπνα ζώα, καθώς κάτι τέτοιο, όπως είπε, θα ήταν ανήθικο. Μπορούν όμως να μελετηθούν ενδελεχώς ο γενετικός κώδικας και η φυσιολογία των δελφινιών μέσω δειγμάτων από το αίμα και τα ούρα τους, ώστε να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα για τη βιολογία του διαβήτη.

Ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται, όταν το σώμα αποκτά αντίσταση στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας και ελέγχει το σάκχαρο στο αίμα. Συχνά η πάθηση προκαλείται από την παχυσαρκία, αν και έχει βρεθεί ότι επίσης παίζουν ρόλο γενετικοί παράγοντες. Συνήθως συμβαίνει σε ενηλίκους άνω των 40 ετών. Η πάθηση οδηγεί τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σε συνεχώς υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να προκαλείται ζημιά στα αιμοφόρα αγγεία και στα νεύρα.

Οι επιπλοκές προκαλούν καρδιοαγγειακές παθήσεις (αυξάνεται μέχρι και πέντε φορές ο κίνδυνος εμφράγματος και εγκεφαλικού), ενώ καμιά φορά η κακή κυκλοφορία του αίματος καθιστά αναγκαίο τον ακρωτηριασμό κάποιου άκρου ή επιφέρει τύφλωση. Η συνεχώς αυξανόμενη παχυσαρκία διεθνώς αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση των ποσοστών του διαβήτη τα επόμενα χρόνια. Δεν υπάρχει θεραπεία για την πάθηση, αν και μπορεί να ελεγχθεί λιγότερο ή περισσότερο μέσω δίαιτας, φυσικής άσκησης, απώλειας βάρους και φαρμάκων.

Η ανακάλυψη έγινε από ομάδα ερευνητών υπό την κτηνίατρο-επιδημιολόγο, Στέφανι Βεν-Γουότσον, του Εθνικού Ιδρύματος Θαλάσσιων Θηλαστικών των ΗΠΑ και παρουσιάστηκε σε συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Πρόοδο της Επιστήμης, σύμφωνα με τους "Τάιμς του Λονδίνου".